Nieuwe prachtige, draakachtige hagedissoorten ontdekt in de tropische Andes

De Huallaga-rivier in de Andes van centraal Peru strekt zich uit over 1.138 km en is daarmee de grootste zijrivier van de Marañón-rivier, het ruggenmerg van de Amazone-rivier. Dit bassin herbergt een grote verscheidenheid aan ecosystemen, waaronder de Peruaanse Yunga-ecoregio, die wordt beschouwd als een toevluchtsoord voor endemische vogels, zoogdieren, reptielen en amfibieën.

Hoe is het dan mogelijk dat deze hoek van de tropische Andes tot op de dag van vandaag slecht bekend is bij biologen? De belangrijkste reden is inderdaad vrij eenvoudig en ligt in de burgeroorlogen met terroristische organisaties en drugshandelaren die in de jaren tachtig in de regio plaatsvonden en biologische studies verstoorden.

Pas eind jaren negentig kon de Peruaanse regering het gebied bevrijden, en toen begonnen enkele biologen beetje bij beetje terug te keren naar de Huallaga-vallei. De vernietiging van bossen door cocaplantages tijdens de interne oorlog, die uiteindelijk leidde tot de bouw van een waterkrachtcentrale, zorgde er echter voor dat de Huallaga-vallei zeer gefragmenteerd raakte, waardoor er nog dringender behoefte was aan onderzoek naar biodiversiteit in het gebied.

Een nieuwe soort houthagedis, Enyalioides feiruzae, werd onlangs bevestigd uit het premontane bos van het stroomgebied van de Huallaga, en beschreven in het open access, peer-reviewed wetenschappelijke tijdschrift Evolutionaire systematiek. Het kostte de onderzoekers zeven jaar veldonderzoek om het formeel te beschrijven. Om dit te doen, moesten ze eerst veel nachten in de bossen doorbrengen, om met de hand hagedissen te plukken die op struiken 20-150 cm boven de grond lagen te slapen.

De Feiruz-houthagedissen – vooral de mannetjes – zijn er in een verbluffende verscheidenheid aan kleuren. Mannetjes kunnen een bruinachtige, turquoise, grijze of groenachtig bruine rug hebben met bleke lijnen. Vrouwtjes kunnen op hun beurt groenachtig bruin of bloemig bruin zijn, met vage donkerbruine lijnen op hun rug, ledematen en staart, en vlekken op de zijkanten.

De onderzoekers geloven E. feiruzae zou zich als een aparte soort hebben kunnen vestigen nadat het geografisch gescheiden was geraakt van een zeer vergelijkbare hagedis, E. rudolfarndti, mogelijk als gevolg van tektonische activiteit en klimatologische schommelingen die plaatsvonden van het late Oligoceen tot het vroege Mioceen.

De Feiruz-houthagedis is vernoemd naar – je raadt het al – Feiruz – “een vrouwelijke groene leguaan, muze en levenslange vriend”. De eigenaar van Feiruz de leguaan, Catherine Thomson, steunde de inspanningen van de auteurs op het gebied van taxonomisch onderzoek en natuurbehoud.

Het leefgebied van de E. feiruzae is erg gefragmenteerd door akkers en weiden voor veeteelt, en voorlopig kennen we slechts één enkele beschermde populatie in het Tingo Maria National Park. Er moet nog veel meer worden ontdekt over de omvang en verspreiding van E. feiruzae populaties en hun vermogen om te overleven en zich aan te passen in een gefragmenteerd landschap.

De nieuwe soort behoort tot het geslacht Enyalioides, die zestien soorten bevat. Meer dan de helft van de bekende Enyalioides soorten zijn beschreven in de afgelopen twee decennia, grotendeels als gevolg van de recente onderzoeken van afgelegen plaatsen in de tropische Andes uit Ecuador en Peru.

Originele bron:

Venegas PJ, Chávez G, García-Ayachi LA, Duran V, Torres-Carvajal O (2021) Een nieuwe soort houthagedis (Hoplocercinae, Enyalioides) uit het Río Huallaga-bekken in Centraal Peru. Evolutionaire systematiek 5 (2): 263-273. https://doi.org/10.3897/evolsyst.5.69227

Verwant